भारतीय कला एंव संस्कृति

भारतीय कला एंव संस्कृति |

भारत के प्रमुख शास्त्रीय नृत्य/नर्तक

शास्त्रीय नृत्यसम्बन्धित राज्यप्रमुख नर्तक
भरत- नाट्यमतमिलनाडु यामिनी कृष्णामूर्ति, टी. बाला सरस्वती, रुक्मिणी देवी, सोनल मानसिंह, मृणालिनी साराभाई, वैजयन्ती माला, हेमामालिनी
कथकलीकेरलमृणालिनी साराभाई, गुरु शंकरन, नम्बूदरीपाद, शंकर कुरूप, के सी पणिक्कर
मोहिनी-
अट्टम
केरलभारती शिवाजी, तंकमणि शांताराव
कुचिपुड़ीआन्ध्र प्रदेशयामिनी कृष्णमूर्ति, राधा रेड्डी, राजा रेडडी, स्वप्न सुन्दरी
कत्थकउ.प्र. तथा
राजस्थान
बिरजू महाराज, अच्छन महाराज, राजस्थान गोपीकृष्ण, सितारा देवी, रोशन कुमारी, उमा शर्मा
ओडिसी ओडिशा प्रोतिमा देवी, संयुक्ता पाणिग्रही, सोनल मानसिंह, केलुचरण महापात्र , माधवी मुदगल
मणिपुरी मणिपुर सूर्यमुखी देवी, गुरु विपिन सिंह
भारत के प्रमुख शास्त्रीय नृत्य/नर्तक

भारत के प्रमुख लोकनृत्य

राज्य लोकनृत्य
असमबिहू, खेलगोपाल, कलिगोपाल, बोई साजू, नटपूजा मीट्टू
पंजाबकीकली, भाँगड़ा, गिद्दा
हिमाचल प्रदेशजद्दा, नाटी, चम्बा, छपेली
हरियाणा धमाल, खोरिया, फाग, डाहीकल
महाराष्ट्रलेजिम, तमाशा लावनी, कोली
जम्मू-कश्मीरदमाली, हिकात, दण्डी नाच, राऊ, लडाखी
राजस्थानगणगौर, झूमर, घूमर, झूलन लीला
गुजरातडाण्डिया रास, पणिहारी, रासलीला, लास्या, गणपति भजन
बिहारजट-जाटिन, घुमकड़िया, कीर्तनिया, पंवारियाँ, सोहराई, सामा, चकेवा, जात्रा
उत्तर प्रदेशडांगा, झींका, छाऊ, लुझरी, झोरा, कजरी, नौटंकी, थाली, जट्टा
केरलभद्रकली, पायदानी, कुड़ीअट्टम, कालीअट्टम, मोहिनीअट्टम
पश्चिम बंगालपश्चिम बंगाल करणकाठी, गम्भीरा, जलाया, बाउल नृत्य, कथि, जात्रा
नागालैण्डकुमीनागा, रेंगमनागा, लिम, चोंग, युद्ध नृत्य, खैवा
मणिपुरसंकीर्तन, लाईहरीबा, थांगटा की तलम , बसन्तराम, राखाल
मिजोरमचेरोकान, पाखुलिया नृत्य
झारखण्डसुआ, पंथी, राउत, कर्मा, फुलकी डोरला, सरहुल, पाइका, नटुआ, छऊ
ओडिशाअग्नि, डंडानट, पैका, जदूर, मुदारी, आया, सवारी, छाऊ
उत्तराखण्डचांचरी/झोड़ा, छपेली, छोलिया, झुमैलो, जागर, कुमायूँ नृत्य
कर्नाटकयक्षगान, भूतकोला, वीरगास्से, कोडावा घण्टामर्दाला, बतकम्मा, कुम्भी, छड़ी,
सिद्धि माधुरी
छत्तीसगढ़सुआ करमा, रहस, राउत, सरहुल, बार, नाचा, घसिया बाजा, पंथी
तमिलनाडुकोलट्टम, कुम्मी कारागम
उत्तराखण्डजागर, चौफला, छपेली, छोलिया
भारत के प्रमुख लोकनृत्य

लोककला शैलियाँ

शेली राज्य
रंगोलीमहाराष्ट्र
अल्पनापश्चिम बंगाल
मण्डाना, मेहँदीराजस्थान
अरिपन, गोदनाबिहार
रंगवल्लीकर्नाटक
ऐपणउत्तराखण्ड
अदूपनाहिमाचल प्रदेश
चौक पूरनाउत्तर प्रदेश
कलमकारी, मुग्गु आन्ध्र प्रदेश
फुलकारीहरियाणा
सधिया (साथिया)गुजरात
कोल्लमतमिलनाडु
कालमकेरल
लोककला शैलियाँ

वास्तुकला शैलियाँ

शैली विशेषता नमूने
नागर शैली चतुर्भुजाकारसूर्य मन्दिर (कोणार्क), भवन जगन्नाथ मन्दिर (पुरी), कन्दरिया महादेव मन्दिर (खजुराहो), दिलवाड़ा जैन मन्दिर (माउण्ट आबू)।
द्रविड़ शैलीगोलाकार भवनकैलाश मन्दिर (काँची), रथ मन्दिर (मामल्लापुरम), वृहदेश्वर मन्दिर (तंजौर)।
बेसर शैलीआयातकार भवन कैलाश मन्दिर (एलोरा), दशावतार मन्दिर (देवगढ़ झाँसी)
वास्तुकला शैलियाँ

सामाजिक व धार्मिक सुधार आन्दोलन |

Leave a Comment